Taxateur en veilingmeester Jeroen Zoetmulder heeft een bijzonder kleinood met een groot verhaal: een 17e-eeuwse trouwring van bijna puur goud. Een object dat niet alleen vakmanschap weerspiegelt, maar ook een glimp biedt in de gebruiken en symboliek van vroegmoderne liefdesrituelen.
“Wat is er feestelijker dan een bruiloft?” vraagt Zoetmulder zich hardop af terwijl hij een klein doosje opent. Daarin ligt de ring: samengesteld uit een twintigtal gesmede ringetjes, afgewerkt met een versierde boven- en onderband, en in het hart van het ontwerp een gegraveerd hart met twee pijlen – een duidelijk verwijzing naar Cupido en de liefde.
De trouwring is vervaardigd uit 22 tot 23 karaat goud – bijna zuiver. “In de zeventiende en achttiende eeuw werkten goudsmeden vrijwel uitsluitend met puur goud,” legt Zoetmulder uit. “Je betaalde als klant niet zozeer voor het design, maar voor de hoeveelheid edelmetaal. Men gaf een muntstuk af, bijvoorbeeld een dukaat, en dat werd dan omgesmolten tot een sieraad.” In die tijd waren munten letterlijk edelmetaal op zakformaat. De waarde zat in het gewicht, niet in de opdruk. “Een munt was eigenlijk gewoon een vorm van baar goud of zilver,” aldus Zoetmulder.
Hoewel het exacte herkomstplaats van deze ring onbekend is – het mist een goudmerk – vermoedt Zoetmulder dat de ring uit Amsterdam komt, op basis van gelijkenissen met andere vondsten. “Zo’n merk gaf niet alleen aan dat het om echt goud ging, maar ook dat er belasting over was betaald. Mogelijk is dit exemplaar ooit aangepast, en zijn de merktekens daardoor verdwenen. Of het belastingdeel is destijds simpelweg overgeslagen,” zegt hij met een glimlach.
In de 17e eeuw had Haarlem een actief gilde voor goudsmeden. Beverwijk kende er slechts één, die verplicht zijn werk in Haarlem moest laten keuren. “Dat zegt iets over de centralisatie van vakmanschap in die tijd,” voegt Zoetmulder toe.
Wie de ring gedragen heeft, blijft helaas onbekend. Er is geen naam of datum in gegraveerd, wat het verhaal achter de ring mysterieus houdt. “Had er een naam ingestaan, dan hadden we kunnen speuren in de archieven. Nu blijft het bij vermoedens,” aldus Zoetmulder. Wel is het duidelijk dat de ring destijds als waardevol en symbolisch object gold. “Hij is relatief groot voor de tijd. Toch is dat geen aanwijzing voor het geslacht van de drager, want mannen en vrouwen droegen in die periode evengoed sieraden.
Dit voorwerp maakt opnieuw duidelijk hoe tastbaar erfgoed, zelfs in de vorm van een kleine ring, grote verhalen kan vertellen. “Deze trouwring is niet alleen een kunstobject, maar ook een getuige van hoe men toen dacht over liefde, bezit en vakmanschap,” besluit Zoetmulder.
